DLACZEGO MOJE DZIECKO JESZCZE NIE MÓWI???
Mały poradnik dla rodziców dzieci z opóźnionym rozwojem mowy
Drodzy Rodzice,
Skoro sięgnęliście po ten poradnik, to prawdopodobnie coś Was niepokoi w rozwoju mowy Waszego dziecka. Co warto wiedzieć o rozwoju mowy Państwa pociech :
TRZYLATKI | · rozumie co do niego mówimy i spełnia proste polecenia · pytany podaje swoje imię · podejmuje wykonywanie czynności wedle instrukcji dorosłej osoby · mówi chętnie, potrafi zbudować kilkuwyrazowe zdanie · wymawia prawidłowo samogłoski oraz spółgłoski p, b, m, f, w, t, d, n, l, ś, ź, ć, dź, ń, k, ch, j ,ł. |
CZTEROLATKI | · rozumie i wykonuje nasze polecenia · rozpoznaje i nazywa podstawowe kolory · pytany odpowiada co robi · odpowiada na pytanie – dlaczego? · mówiąc uwzględnia czas w wypowiedzi (przeszły, przyszły, teraźniejszy) · zadaje dużo pytań · stosuje neologizmy dziecięce np. „zębolog” o dentyście · powinien prawidłowo realizować S, Z, C, DZ (twardo z zamkniętymi zębami) |
PIĘCIOLATKI | · stosuje wypowiedzi wielozdaniowe, opisuje przedmioty, opowiada zdarzenia, używa różnych przyimków · uwzględnia w wypowiedzi kolejność zdarzeń oraz zależności przyczynowo -skutkowe · potrafi wyjaśnić znaczenie słów · znikają nieprawidłowości gramatyczne · dokonuje autokorekty mowy · może wymawiać jeszcze L zamiast R · lub może wymawiać S, Z, C, DZ zamiast SZ, Ż, CZ, DŻ · możemy też spotkać się z mową hiperpoprawną np. rarka-lalka, szok-sok |
SZEŚCIOLATKI | · ma opanowane podstawy systemu językowego · powinien wymawiać prawidłowo wszystkie głoski |
O PRAWIDŁOWYM ROZWOJU MOWY DZIECKA MOŻEMY WIĘC MÓWIĆ GDY DZIECKO : · mówi dużo i wyraźnie, wypowiadając wszystkie głoski poprawnie · wypowiedzi są poprawne pod względem gramatycznym · rozumie, co się do niego mówi · mówi swobodnie i melodyjnie czyli głos jest czysty (nie przez nos), nie jąka się i zachowuje właściwą intonację · język w czasie wypowiedzi układa się prawidłowo w jamie ustnej (nie wychodzi za zęby, nie ucieka na boki) |
O OPÓŹNIONYM ROZWOJU MOWY DZIECKA MÓWIMY GDY : · u dziecka przedłuża się okres swoistej mowy dziecięcej(dziecko cały czas mówi ,, po swojemu,,) · słownik dziecka jest bardzo ubogi (zaledwie kilka słów) · dziecko nie wykazuje chęci do komunikacji z otoczeniem · dziecko nie reaguje na swoje imię · nie nawiązuje kontaktu wzrokowego · nie realizuje etapów mowy odpowiednio do normy wiekowej |
JEŚLI OPÓŹNIENIE JEST PÓŁROCZNE TO MÓWIMY JESZCZE O NORMIE. JEŚLI JEDNAK PRZESUNIĘCIE CZASOWE W OSIĄGANIU POSZCZEGÓLNYCH ETAPÓW MOWY WYNOSI ROK I WIĘCEJ TO MÓWIMY JUŻ WTEDY O OPÓŹNIONYM ROZWOJU MOWY
CO RODZIC MOŻE ZROBIĆ DLA PRAWIDŁOWEGO ROZWOJU MOWY SWOJEGO DZIECKA?
Podstawą rozwoju mowy dziecka jest przebywanie dziecka w środowisku ludzi posługujących się mową.
Rodzicu :
- utrzymuj dobrą więź emocjonalną z dzieckiem
- jak najczęściej rozmawiaj ze swoim dzieckiem, pozwól mu mówić i słuchać, wykazuj zainteresowanie tym co dziecko mówi lub co próbuje powiedzieć
- zawsze mów poprawnie, nie zdrabniaj słów, używaj prostego słownictwa
- mów powoli w naturalnym tempie
- nazywaj to co robisz
- nawiązuj i utrzymuj kontakt wzrokowy z dzieckiem podczas rozmowy, by widziało twoją buzię
- pozwól mu na nawiązywanie kontaktów rówieśniczych
- zawsze cierpliwie odpowiadaj na pytania dziecka
- podawaj dziecku do jedzenia pokarmy wymagające gryzienia (w ten sposób ćwiczą się mięśnie odpowiadające za prawidłową wymowę)
- dbaj o to by dziecko nie ssało palca lub nie obgryzało paznokci (w celu wyeliminowania wad zgryzu)
- dbaj o wyleczenie infekcji górnych dróg oddechowych ( katar, chrypka , zapalenie ucha)
- zwróć uwagę jak dziecko oddycha (powinna przez nos), odgryza, żuje i połyka pokarmy
- sprawdź czy dziecko dobrze słyszy (nie mówi podniesionym głosem, nie ogląda głośno telewizji)
- śpiewaj z dzieckiem, naśladuj z nim dźwięki z otoczenia, czytaj książki dziecku, baw się z nim
- ćwiczcie razem buzię ( dmuchajcie, chuchajcie, całujcie itp.)
- wspieraj rozwój psychoruchowy dziecka ( pracujcie nad pamięcią, koncentracją, skupieniem uwagi ale także rozwojem fizycznym, który ma bardzo duże znaczenie dla prawidłowego rozwoju mowy)
CZEGO ROBIĆ RODZICOWI NIE WOLNO W SYTUACJI, GDY ROZWÓJ MOWY DZIECKA JEST OPÓŹNIONY?
- nie ignoruj wypowiedzi dziecka, nawet jeśli są dla ciebie niezrozumiałe , nie wyśmiewaj się , nie żartuj z dziecka i jego mowy, nie podnoś głosu robiąc uwagi dziecku, że niewyraźnie mówi
- nie zmuszaj dziecka , żeby wciąż coś powtarzało
- nie zmuszaj dziecka by wymawiało głoski, których powiedzieć nie potrafi
- nie zalewaj dziecka potokiem słów, długimi opowieściami
- unikaj długich rozbudowanych pytań
- nie stymuluj dziecka nadmiernymi bodźcami takimi światło, hałaśliwe, piszczące zabawki
- nie zdrabniaj wyrazów mówiąc do dziecka, nie używaj słowotwórstwa dziecka w celu komunikowania się z nim
- nie podawaj produktów nie wymagających gryzienia
- nie ustawaj w dążeniu do celu , nie odpuszczaj dziecku ulegając sugestiom innych : chłopcy mówią później, przyjdzie samo, ma jeszcze czas
- nie pozwól swojemu dziecku milczeć przed telewizorem, tabletem , telefonem czy komputerem
- nie kończ wyrazów, zdań, wypowiedzi za dziecko
- nie ograniczaj dziecka w kontaktach społecznych z powodu braku mowy lub jej zrozumienia
- nie wstydź się swojego dziecka, gdy inni go nie rozumieją
Przedstawiam 5 przykładowych ćwiczeń, które można realizować ze swoimi dziećmi w domu.
Pamiętaj – ćwiczcie codziennie chociaż przez 5 minut, tylko systematyczne ćwiczenia mają sens.
ĆWICZENIA ODDECHOWE
Celem ćwiczeń oddechowych jest: Kształtowanie prawidłowego toru oddechowego. Poszerzanie pojemności płuc. Wzmacnianie mięśni oddechowych. Mówienie na wydechu. Wydłużanie fazy wydechowej. Przy tych zabawach wdech zawsze powinno się wykonywać nosem, a wydech – buzią.
- LABIRYNT. Przy użyciu plasteliny budujemy labirynt, a z foli aluminiowej kulkę. Dziecko przedmuchuje kilka razy kulkę przez labirynt. Do przedmuchiwania mogą też posłużyć inne przedmioty: pompony, kulki styropianowe itp. Można też urozmaicić przedmuchiwanie kulki biorąc do tej czynności słomkę (różne kolory, różna długość
ĆWICZENIA APARATU ARTYKULACYJNEGO:
Ich celem jest: usprawnianie języka, warg, podniebienia miękkiego i żuchwy, opanowanie umiejętności świadomego i precyzyjnego kierowania ruchami narządów artykulacyjnych, usprawnienie koordynacji ruchowej w zakresie aparatu artykulacyjnego.
- KOTEK. Do zabawy możemy wykorzystać pluszowe pacynki . Kotek na podwórku pije mleko – szybkie ruchy języka w przód i w tył, kotek oblizuje się – czubek języka okrąża szeroko otwarte wargi. Kotek bardzo zmęczył się piciem mleczka – dziecko naśladuje kotka, który głośno oddycha i ma język wysunięty na brodę. Nagle przyszedł na podwórko zły pies – dziecko naśladuje złego psa przez unoszenie górnej wargi, wyszczerzanie zębów. Pies zaczął szczekać na kota – szerokie otwieranie ust, jak przy wymawianiu samogłoski a, zęby są widoczne dzięki rozchylonym wargom. Kotek jednak się nie wystraszył, uśmiechnął się – płaskie wargi, rozciągnięte od ucha do ucha, uśmiech szeroki- i poszedł pić mleczko dalej.
ĆWICZENIA PAMIĘCI SYMULTANICZNEJ (PRAWOPÓŁKULOWA)
Ich celem jest: trenowanie zapamiętywania. Zapamiętujemy całość, globalnie, prawopółkulowo.
Dzięki tym ćwiczeniom zapamiętujemy między innymi cechy prozodyczne języka czyli rytm, akcent i melodię.
- Patrzymy na cały zbiór obrazków bądź wyraz i zapamiętujemy.
- Zakrywamy obrazki kartką papieru
Dokładamy pod spodem zapamiętane
elementy od lewej do prawej.
Następnie odkrywamy górny rząd i porównujemy.
ĆWICZENIA PAMIĘCI SEKWENCYJNEJ (LEWOPÓŁKULOWEJ)
Ich celem jest: nabywanie logicznego myślenia. Ćwiczenia te pomogą między innymi w przepisywaniu z tablicy, rozdzielaniu zdania na wyrazy, porządkowaniu liter w wyrazach itp.
- KÓŁKO I KRZYŻYK. Na swoim kwadracie układam w dowolnej konfiguracji np. kółka i krzyżyki. Dziecko otrzymuje swój zestaw i kwadrat. Jego zadaniem jest ułożyć tak samo. Jeśli dziecko ma z tym problem, pokazujemy jego palcem na naszym ułożonym wzorze, następnie zadaniem dziecka jest wybranie serca lub kwadratu i położenie w odpowiednim miejscu na swoim kwadracie. Należy pamiętać, aby dziecko układało od strony lewej do prawej.
WIERSZYKI PALUSZKOWE
Ich celem jest: ćwiczenie sprawności manualnej, wpływają na umiejętność komunikowania. Dziecko podczas zabaw uczy się podstawy dialogu, jaką jest naprzemienność, dziecko powtarzając za prowadzącym zabawę, uczy się poszczególnych słów, z czasem zapamiętując je.
Ten pierwszy – to nasz dziadziuś, – dotknij kciuka dziecka,
A obok – babunia. – dotknij palca wskazującego dziecka,
Największy – to tatuś. – dotknij palca serdecznego dziecka,
A przy nim – mamunia. – dotknij palca serdecznego dziecka,
A to jest – dziecinka mała! – dotknij małego palca dziecka.,
A to rodzinka cała! – zamknij rączkę dziecka w piąstkę
RODZICU!
TY MASZ NAJLEPSZE WARUNKI DO OBSERWACJI ZACHOWANIA, RADOŚCI, SUKCESÓW, ALE I TRUDNOŚCI SWOJEGO DZIECKA. DLATEGO, GDY COŚ CIĘ NIEPOKOI W ROZWOJU TWOJEGO MALUCHA ZGŁOŚ SIĘ DO SPECJALISTÓW, NIE CZEKAJ, NIE IGNORUJ. A POTEM, JEŚLI TEGO WYMAGA SYTUACJA, ĆWICZ, W MYŚL ZASADY: PRAKTYKA CZYNI MISTRZA.
