Z LOGOPEDIĄ NA TY
Drogi Rodzicu, spróbuj sam!
Głoska – R. Coraz częściej logopedzi spotykają się z dziećmi, które mają
trudności z prawidłową artykulacją tejże głoski. Najczęściej dzieci zamieniają
głoskę R i tak możemy zamiast ,,rower” usłyszeć ,,lowel lub jowej”.
Nieprawidłową artykulację głoski R nazywamy rotacyzmem. W tym artykule
spróbuję Państwu podpowiedzieć jak wywołać głoskę R i ćwiczyć jej
prawidłową artykulację w domu.
Głoska R jest głoską ustną, przedniojęzykowo – dziąsłową, w momencie jej
wymawiania drgają wiązadła głosowe co oznacza,że jest głoską dźwięczną.
PAMIĘTAJ!
Głoska R powinna pojawić się w mowie dziecka między 6 a 7 rokiem życia.
Przy prawidłowej artykulacji głoski R wibruje koniuszek języka (apex), który
uderza o wałek dziąsłowy (tuż za górnymi siekaczami), a boki języka przylegają
do wewnętrznych powierzchni górnych zębów i dziąseł. W trakcie realizacji
głoski R język przywiera do dziąseł przez około 0,01 sek. Przy wymawianiu
głoski R języku polskim, wykonuje się od 1-2 uderzeń
.
Jak ćwiczyć?
ĆWICZENIA JĘZYKA:
● nagryzanie brzegów języka zębami, czyli masowanie i rozciąganie języka
● wysunięcie przedniej części języka między zęby i delikatne żucie go, tzn.
masaż języka
● przeciskanie języka przez maksymalnie zbliżone do siebie zęby, tj.
masowanie języka
● wysuwanie szerokiego języka z ust
● odklejanie językiem chrupek kukurydzianych lub opłatka z podniebienia
● kląskanie czubkiem języka (konik) o podniebienie twarde
● wielokrotne odrywanie języka przyklejonego całą powierzchnią – do
podniebienia
● zlizywanie z przedniej części podniebienia twardego przyklejonego
kawałka czekolady, kropli miodu, odrobiny dżemu lub opłatka
● naśladowanie lub ssanie prawdziwego cukierka czubkiem języka
● przytrzymanie paska papieru wargami, a następnie zdmuchiwanie go z ust
● szybkie wypowiadanie głoski [l]● szybkie i kilkukrotne wybrzmiewanie ,,ly” z językiem uderzającym o
górną wargę
● energiczne, wielokrotne wybrzmiewanie: te, te, te, ty, ty, ty, de, de, de,
dy, dy, dy
● naśladowanie różnych odgłosów: rybki – plum, plum, indyka – gul, gul,
bociana – kle, kle, chodaków – klap, klap, mycia – chlapu, chlapu, jazdy
konnej – patataj
● śpiewanie różnych melodii na sylabach: la, la, la, lo, lo, lo, le, le, le, lu,
lu, lu, ly, ly, ly.
● coraz szybsze wypowiadanie zbitki sylabowej la lo lu le. Coraz szybsze i
wielokrotne wypowiadanie zbitki bd, bda, bdo, bde, bdu, bdy, pta, pto,
pte, ptu, pty, bda – pta, bdo – pto, bde – pte, bdu – ptu, bdy – pty
● podczas szerokiego otwierania jamy ustnej, unoszenie czubka języka do
podniebienia a następnie szybkie i wielokrotne wymawianie
przytępionych głosek: [t] [d] oraz zbitek spółgłoskowych td, tdn, a także
zbitek sylabowych: teda – teda, tede – tede, tedo – tedo, tedu – tedu,
tedy – tedy
● unoszenie czubka języka do wałka dziąsłowego, wymawianie
przedłużonego [d] z równoczesnymi energicznymi, poziomymi ruchami
palcem po wewnętrznej powierzchni języka lub po wędzidełku
podjęzyczkowym
● uniesienie języka do wałka dziąsłowego, a następnie mocne dmuchnięcie
na czubek języka, aż do pojawienia się tr
● ułożenie wąskiego paska papieru na języku lub pod nim, a następnie
wypowiadanie głoski [t], papier powinien się unosić, a zamiast [t]powinno pojawić się trrr
● mocne akcentowanie [t] podczas wybrzmiewania zbitek tll, tll, tll, trl
najpierw szeptem, a potem głośno
● powtarzanie szeptem, a następnie głośno: la, la, la, trla, lo, lo, lo, trlo, lu,
lu, lu, trlu, !e, le, le, trle, ly, ly, ly, trly, li, li, li, trli
● szeptem i głośno wypowiadane trla, trlo, trle, trlu, trly
● próby naśladowania odgłosów, zaczynając od szeptu: śpiewu ptaków – tri
li li, gry na trąbce – tra ta ta, tru tu tu, tre te te, zepsutego zamka karabinu
– tr tr tr, dr dr dr, warczenia psa – wrr, wrr, wrr, ruszającego traktora – tur
tur tur, tyr tyr tyr, pyr pyr pyr, odlotu ptaków – fru, fru, fru, ćwierkania
wróbli – ćwir, ćwir, zatrzymywania konia – pr, pr, odgłosu świnki –
chrum, chrum, chrapania – chr, chr, chr, dzwoniącego tramwaju – dryń,
dryń, chrupania – chrup, chrup, szorowania – szuru, szuru, zapalania
światła – pstryk, łamania gałęzi – trach.
ĆWICZENIA WARG:
● naśladowanie odgłosów z otoczenia: samopoczucia w czasie zimna – brr,
brr, ruszającego motocykla – brum, brum, parskania konia – prr, prr
● energiczne pionowe poruszanie warg bokiem palca
● parskanie wargami z językiem wysuniętym między nimi
● pionowe ruchy palcami po wargach, naśladujące grę na gitarze.
Trąbki Rysia
Rysio cztery trąbki ma i na każdej pięknie gra.
Na pierwszej gra: tra, tra, tra.
Na drugiej gra: tru, tru, tra.
Na trzeciej gra: tre, tre, tra.
Na czwartej gra: try, try, tra.
Rysio brata Jurka ma, razem z bratem gromko gra:
tra, tre, tra, tra, tru, tra, tre, tro, tra, tra, try, tra.
Rysio cztery siostry ma, każda sama pięknie gra.
Marta gra: tru, tro, tra,
Renia gra: tre, try, tra,
Irka gra: try, tro, tra,
Krysia gra: tru, tre, tra.
Gdy rodzeństwo razem gra
słychać gromkie:
tram – tarara
trem – tarara
trym – tarara
trum – tarara
trom – tarara.
Przygotowała
Marta Kapela
